6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ilgili eleştirilen birçok konunun ikincil düzenlemeler ile çözüleceği beklendiğinden ikincil düzenlemelerin taslağını dahi çok kamuoyu çok yakından takip ediliyor.
Bu konudaki ilk taslak şirketten borç alamayan ortak yıl şirkette herhangi bir görev icra etmiyorsa ve maaş alamıyorsa başkaca da bir geliri yoksa nasıl geçinecek? Eleştirilerinin karşılığı olarak “Kar Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ” adı ile yayınlandı. İlgili taslağa yazımızın sonunda ulaşabilirsiniz.
İlk önce bu taslağı nereden buldunuz sorularını cevaplamak gerekirse taslak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından TÜRMOB’a, TÜRMOB’tan da SMMM ve YMM odalarına gönderildi. Meslek odalarının bir kısmı web sitelerinde paylaştı.
Biz bugün önce taslağı sonrada bu taslağın sonraki günlerde gelecek taslaklarla ilgili verdiği ipuçlarını gözden geçirmeye yorumlamaya çalışacağız.
Kamu Gözetim Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Vurgusu
Tebliğde ilk göze çarpan bu tebliğ ile ilişkili kurum olarak KGMDSK’na vurgu yapılması her ne kadar yürürlük maddesinde, “Bu tebliği Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yürütür” dense de Tebliğin 4.maddesinin 4.bendinde açık olarak “KGMDSK kurallarına uymayan şirketler avans kar payı dağıtamaz” denmekte ve düzenleyici otorite olarak kurumu tarif etmektedir.
Sadece Halka Açık Olmayan A.Ş.’ler mi Avans Kar Payı Dağıtabilecek?
Taslak gerek başlığında gerek içeriğinde düzenleme yaptığı şirket türü olarak Halka Açık olmayan A.Ş’leri tarif ediyor. Taslak bu haliyle Halka Açık olan A.Ş. leri ve diğer sermaye şirketlerini (Limited ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket) kapsam dışında bırakıyor.
İlk önce Halka Açık olanlar açısından değerlendirme yapar isek halka açık olmayanlar bile dağıtırken onların dağıtamaması söz konusu olmaz diye düşünüyoruz. O zaman hali hazırda SPK tarafından yayınlanan Avans Kar Payı dağıtım tebliği geçerli olacak. Bu yorumumuzu biraz zorlar isek acaba Gümrük Ticaret Bakanlığı çıkaracağı ikincil düzenlemelerde genel olarak SPK Şirketlerinin uygulamalarına (Bağımsız Denetim, Muhasebe Standardı, Kar Dağıtımı, Yönetim Kurulu vb) müdahale etmeyecek mi?
İkinci olarak masaya yatırabileceğimiz konu Halka açık olmayan bankalar, halka açık olmayan A.Ş.’midir, yani bu tebliğ kapsamına girer mi taslak ta herhangi bir BDDK vurgusu yok, sadece halka açıklık üzerinden bir ayrım yapılıyor. Bu sebeple Halka açık olmayan bankalar bu kapsamda avans kar payı dağıtması gerekebilir.
Üçüncü ve belki de en önemli konu Limited şirketlerin durumu bu tebliğ kapsamında bulunmuyorlar, TTK’nun genel yapısında ve gerekçelerinde yeni dönem limited şirketlerin küçük A.Ş.’ler olduğu ve bir çok konuda A.Ş.’ler ile aynı özelliklere sahip olduğu defalarca tekrar ediliyor. Ancak iş avans kar payı dağıtımına gelince bir ayrışma söz konusu acaba bu ayrışma diğer konularda da olacak mı?

Yılda 1 Kez, 6. veya 8. Ay Finansal Raporlarına Göre Avans Kar Dağıtımı
Yıllara sari inşaat işleri ile uğraşan şirketler dışındaki halka açık olmayan şirketlere yılda bir kez avans kar payı dağıtım hakkı veriliyor, bu doğal karşılansa da dağıtıma esas mali tabloların dönemi enteresan, 6 veya 8 aylık finansal raporlar.
Burada enteresan karşıladığımız konu 8 aylık mali tabloların hesaplamaya esas kabul edilebilir olması, bugüne kadar hiçbir mevzuatımızda ne SPK, ne BDDK, ne EPDK, ne Maliye Bakanlığı 8 aylık finansal rapor talebi bulunmuyor. Genel olarak uygulama 3,6,9 ve 12 şeklinde böyle bakıldığında 8 aylık mali tablo genel şablona oturmuyor.
Bu sebeple iki olasılık var ya bundan sonraki süreçte şirketlerden aylık olarak mali tablo istenecek, ya da 8 aylık finansal raporuna göre avans kar payı dağıtmak isteyenler bu döneme özgü bir finansal rapor hazırlayıp denetlettirecek.
Yıllara Sari İnşaat İşi İle Uğraşan Şirketlerde Yılda İki Kez 3 veya 6. Ay Finansal Raporlarına Göre Avans Kar Dağıtımı
Taslak yıllara sari inşaat işleri ile uğraşan şirketlere özel bir düzenleme getiriyor, bu şirketler hem yılda iki kez hem de 3 ve 6. ay raporlarına dayanarak avans kar payı dağıtabiliyor. Bu konu esasında biraz sıkıntılı bir durumda kalıyor. Her ne kadar mevcutta yürürlükte olan muhasebe uygulama genel tebliğlerimizde yıllara sari inşaat işlerinin karı veya zararı inşaat sona erdiğinde gelir tablosuna girse de yeni dönemde Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına göre kar veya zararlar tamamlanma derecesine göre gelir tablolarına dönemsel olarak girebilecek, böyle bir durumda avans kar dağıtımı nasıl yapılacak daha detaylı bir şekilde düzenleme yapmak gerekebilir.
Dağıtıma Esas Finansal Raporların TFRS’na Göre Hazırlanmış, Denetlenmiş, Olumlu Görüş Almış Olması Şartı
Eğer bir şirket avans kar payı dağıtımı yapacaksa, hangi döneme ait olursa olsun (Yıllara Sari için 3,6 diğer şirketler için 6,8 aylık) Finansal Raporları TFRS’na göre hazırlanmış, Denetlenmiş ve Olumlu Görüş Almış olması şartı getiriliyor.
Buradan hareketle gene iki olasılık karşımıza çıkıyor, ya şirketlerin ara dönem tablolarının tamamı bağımsız denetimden geçecek, ya da kar dağıtıma tabi tabloları özel olarak ayrıca bağımsız denetime tabi tutulacak. Biliyoruz ki SPK şirketleri (portföy yönetim şirketleri hariç) 6 ve 12 aylarda bağımsız denetime tabi burada aynı uygulama olsa dahi 3 ve 8. dönemler uygulama dışı bağımsız denetime tabi tutulabilir.
Yedek Akçe ve Sermaye Taahhüdü Kapatma Şartı ve Yıl Sonu Zarar Çıkma Durumu
Şirketler yıl sonu zarar çıkma ihtimaline karşı ancak dağıtılan avansı karşılayabilecek düzeyde yedek akçe si mevcut ise avans kar payı dağıtabilecek, bunun yanında tamamlanmamış sermaye ödemesi mevcut ise bu ödemelerinde yapılması ön şart olarak yerini alıyor.

Vergi Etkisi
Tebliğde ne Bakanlık olarak Maliye Bakanlığına ne de İlgili birim olarak Gelir İdaresi başkanlığına atıfta bulunulmuyor. Avans kar payı ile ilgili bir vergisel düzenleme yapılmıyor. Ancak 5.madde de dağıtılacak avansın hesaplanmasında “ayrılması gereken yedek akçeler ile vergi fon ve mali karşılıklar düşüldükten sonra” ifadesi ile vergi düzenlemelerine imkan bırakılıyor.

Eleştiri ve Öneriler
Avans kar payı dağıtım tebliğinin eleştirilebilecek yönleri,
1) Halka Açık Anonim Şirketleri ve Limited şirketleri kapsamı dışında bırakması, tebliği zayıf bırakmış bir kelime ile de olsa Halka Açık Şirketler SPK hükümlerine tabidir.” dese ve Limited Şirketlerle ilgili yapar yapamaz bir ibare kullansa daha kapsayıcı bir tebliğ olur, kullanıcılar açısından yol gösterici olabilirdi.

2) Yıllara Sari İnşaat İşleri yapan şirketleri ilgili bölümde açıkladığımız üzere daha detaylı açıklaması yerinde olabilirdi.

3) 8 aylık dönem yerine genel kabul görmüş dönemleri kullanabilirdi. Örneğin 6 – 9 gibi.

4) Ara dönem bağımsız denetim çalışmaları uluslararası denetim standartları gereği tam bir bağımsız denetim olarak değil sınırlı bir inceleme olarak yapılmaktadır. Böyle bir durumda verilen görüş “makul güvence” sağlamamakta, daha çok aykırı bir hususun bulunmadığını ortaya koymaktadır. Bu yönüyle “olumlu görüş” uygulaması hem denetçinin sorumlulukları açısından hem de hazırlanacak raporun yapılacak denetim çalışmasının içeriği açısından net olarak belirlenmelidir.

İpuçları
1) Net bir şekilde ortaya konmaktadır ki finansal rapor, muhasebe ve denetim uygulamaları açısından tek yetkili kurum KGMDSK’dur.

2) Taslak avans kar payı dağıtımı uygulamasının ana yapısı, TFRS, Denetim ve Olumlu Görüş temelleri üzerine kurulmuştur. Bu da göstermektedir ki bu konularla ilgili herhangi bir yumuşama, erteleme, yeniden düzenleme söz konusu değildir.

3) Eğer ilgili konularda bir düzenleme yapılmaması bir atlama değil ise Halka Açık Şirketler için SPK etkisini ve gücünü koruyacaktır.

4) Eğer ilgili konularda bir düzenleme yapılmaması bir atlama değil ise kanun ne kadar yakınlaştırmış olsa dahi Limited Şirketlerle ilgili düzenlemeler A.Ş.’lerden ayrıştırılacaktır.