Ülkemizde özellikle de holding şirketlerinde çok görülen bir uygulamadır. İş görüşmelerinde hep söylenir. Sizin için belirlediğimiz brüt maaş tutarı bu kadar ama 16 maaş veriyoruz veya iki tek bir çift veriyoruz. Yılbaşlarında bayramlarda birer maaş ikramiye veriyoruz. Herhalde birçoğumuzun beklediği ve yüklü ödemelerini denk getirmeye çalıştığı uygulamadır çift maaş uygulaması.

Bu uygulamayı çalışanını motive etmek amacıyla kullanan işletmeler ayrıca her ay yüksek maaş vermektense üç ayda bir ikramiye uygulaması ile hem şirketine finansman açısından fayda sağlamayı hem de özellikle Sosyal Sigortalar tavanına yakın düzeyde maaş alan çalışanları için daha az sosyal güvenlik primi ödemeyi amaçlıyordu.

Peki bu uygulama nasıl oluyordu. Örneğin sosyal güvenlik tavanının 4000 YTL olduğunu ve çalışanımıza yıllık 48.000 YTL ücret verdiğimizi düşünürsek. Eğer bu ücreti aylık 4000 YTL olarak çalışanımıza öder isek yılda toplam (% 15 işçi payı ve % 22,5 işveren payı) 18000 YTL sosyal güvenlik primi ödeyecektik. Ancak bu ücreti 16 ya bölüp aylık 3000 YTL olarak belirlediğimizde 2 tek bir çift uygulaması ile yılda (aynı prim oranları ile) 15000 YTL sosyal güvenlik primi ödüyorduk yani kısaca ikramiye olarak yaptığımız ödemelerin bir kısmını sigorta matrahı dışı bırakıyorduk.

Bu uygulama 01 Ekim 2008 de yürürlüğe giren 5510 sayılı kanun ile kısmen de olsa kaldırıldı. Peki nasıl oldu. Önce kanun ve tebliğe bir göz atalım;

5510 sayılı kanunun 80. Maddesinin d bendi

“Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir.”

5510 Sayılı Kanunun 4ncü Maddesinin Birinci Fıkrasının a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ’in 2.1.5. maddesi

“Bilindiği gibi, ücret dışında sigortalılara ödenmekte olan prim, ikramiye gibi her türlü ödemeler, ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilerek prime tabi tutulmaktadır. Ancak, sözü geçen ödemelerin ücret ile birleştirilerek prime tabi tutulması durumunda, bazı sigortalıların aylık prime esas kazançları, prime esas kazancın üst sınırını aşabilmektedir. Bu durumda, sigortalılara, ücretinin yanı sıra prime esas kazanca dahil edilebilecek nitelikte ücret dışında ödeme yapılması halinde, bu nitelikteki kazançlar, prime esas kazanç aylık üst sınırı aşılmamak kaydıyla prime tabi tutulacak, buna karşın her iki kazanç toplamının üst sınırı aşması halinde, ücret dışındaki ödemenin üst sınırı aşan kısmı, 5510 sayılı Kanunun 82nci maddesi hükmü de dikkate alınarak en fazla takip eden iki ayın prime esas kazanç tutarına dahil edilecektir.”

İlgili kanun ve tebliğ maddelerinin getirdiği yeni uygulama ile artık aynı ayda verilen ikramiyeler tavanı aşarsa aşan kısım iki ay daha mevcut ücretin üzerine eklenerek sigorta kesintisine tabi olacaktır. Yine örneğimizden gider isek bu yeni uygulama ile 2 tek bir çift maaş versek bile ödeyeceğimiz prim 17.250 YTL oluyor. Tabi ki önceki yıldan sarkan bir tavan aşımımız var ise bu 750 YTL’lik avantajımız da ortadan kalkabilir. Görüldüğü üzere Sosyal Güvenlik Kurumu getirdiği uygulama ile daha fazla prim tahsil edeceğini hesap etmiştir.

Ancak bu devirli sosyal güvenlik matrahı uygulaması bu örneklerimizde gözüktüğü kadar kolay uygulanmıyor. Sebebi ise bu yapılan sosyal güvenlik kesintisinin gelir vergisi matrahından düşülmesi ve yapılan kesintilerin net ücreti doğrudan etkilemesi nedeniyle bordro hesabında ciddi sıkıntılar yaratacaktır. Bu uygulamayanın var olduğu şirketlerde bordro, hesaplaması zor, bir şekilde hesaplansa dahi çalışana anlatması daha zor bir belge haline gelecek. Çünkü önceki aylarda aldığı ikramiyeden kaynaklanan kesintiyi bu ayki normal maaşından düşüldüğünü bu sebeple de bu ayki aylığı haddinden fazla azalan çalışan bayrakları dikecek.

Pekiyi bu kadar karışık hesaba yol açan bu uygulama ile daha fazla sigorta primi tahsil edilebilecek mi? Tabi ki hayır. Çünkü iki tek bir çift maaşlar beş tek bir üç maaşa dönüşecek kanunun tavan üstü fark en fazla iki ay yürütülür maddesi kullanılacak.

Pekiyi olan ne olacak, olan gene bordrosu aldım verdim hesabına dönen personel servisi yetkileri ile meslek mensuplarına olacak.

Örneklerin daha iyi anlaşılmasını sağlayacak tablo aşağıdadır. Kolay gelsin.

Toplam Oran
37,50

Tavan
4.000,00

Eşit Maaş Uygulaması
2 tek Bir Çift 506 sayılı kanun
Ücret
Sigorta Kesintisi Matrahı
Prim
Ücret
Sigorta Kesintisi Matrahı
Prim
1
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
2
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
3
4.000,00
4.000,00
1.500,00
6.000,00
4.000,00
1.500,00
4
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
5
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
6
4.000,00
4.000,00
1.500,00
6.000,00
4.000,00
1.500,00
7
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
8
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
9
4.000,00
4.000,00
1.500,00
6.000,00
4.000,00
1.500,00
10
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
11
4.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
12
4.000,00
4.000,00
1.500,00
6.000,00
4.000,00
1.500,00

48.000,00

18.000,00
48.000,00

15.000,00

2 tek Bir Çift 5510 sayılı kanun
5 tek Bir üç 5510 sayılı kanun
Ücret
Sigorta Kesintisi Matrahı
Prim
Ücret
Sigorta Kesintisi Matrahı
Prim
1
3.000,00
3.000,00
1.125,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
2
3.000,00
3.000,00
1.125,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
3
6.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
4
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
5
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
6
6.000,00
4.000,00
1.500,00
9.000,00
4.000,00
1.500,00
7
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
4.000,00
1.500,00
8
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
4.000,00
1.500,00
9
6.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
10
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
11
3.000,00
4.000,00
1.500,00
3.000,00
3.000,00
1.125,00
12
6.000,00
4.000,00
1.500,00
9.000,00
4.000,00
1.500,00

48.000,00

17.250,00
48.000,00

15.000,00