28.11.2005 tarihinden önce İMKB’de işlem gören şirketlerin hisse senetlerini SPK tebliğlerine uygun olarak bastırması halka açık kısmını Takasbank’a, halka açık olmayan kısmını ortaklarına teslim etmesi ulaşamadığı ortaklarının hisse senetlerini de teslim edilene kadar saklaması zorunluluğu bulunmaktaydı.

Türkiye’de ki halka açık şirketler sırf bu hisse senetleri nedeniyle kasalar, güvenlikli odalar vb saklama sistemlerine ilişkin yatırım yapmıştı.

Sermaye artırımlarında, hisselerinde çok azına sahip olan küçük ortaklarında bulunması nedeniyle bastırılan küçük kupürler yüzünden inanılmaz bir iş yükü ve yer sorun oluşturmaktaydı.

28.11.2005 te alınan karar ile fiziki hisse senetleri temel olarak kaydı hisse senetlerine dönüştürülmüş ve bu işlemleri takip etmek üzere Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) kurulmuştur. Bu tarihten sonra yapılan sermaye artırımlarında artık hisse senedi bastırılmamış kaydı olarak MKK üzerinden yatırımcılara hakları teslim edilmiştir.

Uygulamanın sonraki dönemlere ait kısmı yeni hisse senedi basılmadan otomatik olarak işleme alındığından sorunsuz ilerlese de 28.11.2005 tarihinden önce hisse senedi olarak basılıp ortaklara dağıtılan senetler kısmında ilerleme çok kolay olmamıştır.

Her ne kadar borsa da işlem gören paylar işlem görebilmesi için MKK’ya kayıt ettirilse de borsada işlem görmeyen veya göremeyen genelde imtiyazlı paylar için kayıt yaptırılması tercih edilmeyen bir uygulamaydı.

Hepimizin vergi barışı olarak bildiği 6111 sayılı kanun ile Sermaye Piyasası Kanununun geçici 6. Maddesinin 3. Bendinde değişiklikler yapılarak 4.bendi ilave edildi. İlgili düzenlemeler şu şekilde;

“ (3) İkinci fıkrada belirlenen sürenin sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları, bu tarihten sonra borsada işlem göremez, aracı kurumlarca alım satımına aracılık edilemez ve katılma belgelerinin geri alımı yapılamaz. Teslim edilerek kayden izlenmesine başlanmış olan sermaye piyasası araçlarını temsil eden senetler merasime gerek kalmaksızın hükümsüz hale gelir ve imha edilir.

(4) Her bir sermaye piyasası aracı için Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından kayden izlemenin başladığı tarihi izleyen yedinci yılın sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları hisse senedi ise, ihraççıya kanunen intikal eder. Bu durumda paydan doğmuş olan haklar, hisse senetlerinin ihraççıya intikal tarihinde kendiliğinden sona ermiş sayılır. Söz konusu payların satışı, ihraççılarca üç ay içerisinde yapılır. Teslim edilmeyen diğer sermayepiyasası araçlarından doğanalacaklar, bu tarihte zamanaşımına uğrar.”

İlgili maddelerde özellikle 4. Maddede yapılan düzenleme oldukça sert maddeyi biraz açarsak. Eğer kaydileşmesi zorunlu bir şirkette (İMKB’de işlem gören Şirketler) hisse senedi sahibiyseniz, hisse senedinizi kaydileştirmemiş yastığınızın altında, özel kasanızda, çekmecenizde saklıyorsanız kaydileşme işlemlerinin başladığı tarihten 7 yılın sonunda hisse senediniz geçersiz olacak ve ilgili pay yeniden satılmak üzere şirkete geri dönecektir.

Merkezi Kayıt Kuruluşunun web sitesi www.mkk.com.tr adresinden hak kaybı yaşanacak tarihlere baktığımızda bu durumda olan şirketlerin % 95 i için tarih 31.12.2012. Yani bu yılın sonunda kaydileşmeyen tüm hisse senetlerinin hakları ortaklarından alınarak, hissenin ait olduğu şirkete yeniden satmak üzere teslim edilecektir.

İlk bakışta kim kalmış olabilir ki herkes kaydileştirmiştir diye düşünebiliriz. Ancak gene MKK’nın sitesinden henüz kaydileşmemiş hisse senetlerine göz attığımızda ülkemizin önemli şirketlerinde önemli düzeyde payların henüz kaydileştirilmediğini gözlemleyebiliyoruz.

Şirket yönetimleri kaydileştirilmese de yeniden bize dönse yeniden satıp kaynak elde etsek diyebilir, ancak şirket ortakları açısından büyük bir risk hali hazırda devam etmektedir.

Bu konuda kimi yatırımcıların nasıl olsa ertelenir ruh hali ile son dakikayı bekledikleri düşünülmektedir. Ancak bu risk gerçek anlamda alınamayacak, alınmaması gereken bir risktir.

İlgili düzenlemenin önemli bir hak kaybına yol açması sebebiyle Anayasa’ya aykırı olduğu konusunda tartışmalar devam etmektedir. Ancak şirketlere kendilerine dönen hisselerin satışı için üç aylık süre verilmektedir. Bu tarihte şirketlerin % 95’i için 31.03.2013’tür.

Bu tarihten sonra Anayasa’ya aykırılıktan dolayı ilgili düzenleme iptal edilse dahi hisselerin yeni sahipleri de sürece dahil olacağı için, içinden çıkılmaz bir hukuksal kaosa girilecektir.

İMKB’de işlem gören şirketlerde hisse sahibi gerçek ve tüzel kişilerin bu düzenlemler ışığında değerlendirmelerini yapıp hızlı bir şekilde karar alıp uygulamaları yerinde olacaktır.